Yeni yargı reformu paketi neler getiriyor?

Meclisin tatile girmesiyle görüşülmesi ertelenen yargı reformu paketinin, yeni adli yıl açılışından sonra yeniden gündeme gelmesi bekleniyordu. Meclisin açılması ile birlikte bu yargı paketinin içerdiği konular da netleşmeye başlıyor.

Şu ana kadar edinilen bilgilere göre, yargı reformu paketinde, yargı sistemine ilişkin esaslı değişiklikler yapılması planlanıyor. Bu değişikliklerin bir kısmı ekonomik gerekçelere (KDV yükünün azaltılması, hukuki koruma sigortası vb.), bir kısmı AB mevzuatına uyum sağlama gerekçesine (düşünce ve ifade özgürlüğü ile ilgili suçların süre sınırlaması olmaksızın Yargıtay denetiminden geçmesi), bir kısmı da yargı sistemi çalışanlarının niteliklerini artırma gerekçesine (yardımcı hakimlik ve savcılık kurumu gibi) dayanıyor. 

1- Hedef süre uygulaması : Bir yargılamanın makul sürede bitirilmesi için henüz davanın başlangıcında bir hedef süre belirlenerek yargılamanın bu süre içerisinde bitirilmesi amaçlanmaktadır. 

2- Yardımcı hakimlik/savcılık : Hakim ve savcıların belli bir süre yardımcı olarak çalıştıktan ve gerekli tecrübeyi kazandıktan sonra sorumluluk altına girecekleri bir sistem amaçlanmaktadır. 

3- Hakimlerin uzmanlaşması : Uygulamada sıkça görülen sorunlardan birisi de, hakimlerin yeni bir görev yerine atandıklarında, görev aldıkları mahkemenin değişmesiydi. Hakimlerin belirli görevlerde uzmanlaşmasını sağlayacak olan bu düzenlemeye göre, ceza hakimi olarak mesleğe başlayan bir hakimin devamlı olarak ceza mahkemelerinde, hukuk hakimi olarak mesleğe başlayan bir hakimin de devamlı olarak hukuk mahkemelerinde görev alması, böylece bu alanlarda uzmanlaşması amaçlanmaktadır. 

5- Temyize tabi olacak kararların artırılması : İstinaf mahkemelerinin kurulması ile, bazı kararlar istinaf mahkemesinde süre ve miktar bakımından kesin olarak karara bağlanmaktaydı. Bu düzenleme ile, süre ve miktar yönünden temyiz engeline takılan kararların sayısı azaltılarak, daha fazla kararın temyiz denetiminden geçmesi sağlanacak. Böylece, Yargıtay'ın içtihat mahkemesi olma hedefine de uygun bir düzenleme hayata geçirilmiş olacak. Özellikle düşünce ve ifade özgürlüğüne ilişkin suçlarda, herhangi bir kısıtlama olmaksızın temyiz denetiminin açık tutulması hedeflenmektedir. 

6- Hukuki koruma sigortası : Sigorta kapsamına giren uyuşmazlıklarda, yargılama masrafları ve avukatlık ücretinin sigorta teminatı altına alınması anlamına gelen bir sigorta türüdür. Şimdilik sadece belirli sigorta poliçelerinde ek kloz olarak yer alan bu teminatın yaygınlaştırılması, böylece vatandaşların yüksek yargı masrafları konusunda endişe etmeksizin avukatlık hizmetinden yararlanmaları amaçlanmaktadır. 

7- KDV indirimi : Halihazırda %18 olarak uygulanan Katma Değer Vergisi oranının, %8 gibi bir orana düşürülmesi öngörülmektedir. Böylece, avukatlık ücretlerinde aynı oranda bir düşüş amaçlanmaktadır. 

8- İş uyuşmazlıklarında ücretsiz hukuki danışmanlık uygulaması : İşveren ile bir hukuki uyuşmazlık yaşayan işçinin, talep etmesi halinde barolarca bir avukat tayin edilmesi öngörülmektedir. 

9- İşlem denetimi : Tapuya ilişkin işlemlerin, gayrimenkulün aynına ilişkin sözleşmelerin ve bazı kira sözleşmelerinin sadece avukatlar tarafından yapılması öngörülmektedir. Böylece bu konularda yaşanabilecek uyuşmazlıkların da azalması ve yargının iş yükünün bu alanlarda hafiflemesi öngörülmektedir. 

10- Mesleğe giriş sınavı : Hukuk alanındaki mesleklere giriş için adayların yapılacak olan sınavda başarılı olması şartı getiriliyor. Bu sınavda barajı geçenler; avukat adaylığı için barolara, hakim ve savcı adaylığı için HSK'ya, noter adaylığı için ise Türkiye Noterler Birliği'ne başvuru yapacak. Uygulamada bu sınav yalnızca hakim ve savcı adayları için yapılmaktadır. Bu sınavın avukat ve noter adaylarını da kapsaması, yargı görevi yapan tüm çalışanların daha nitelikli kişiler arasından seçilmesini sağlayacaktır. 

 11- Arabuluculuk : Arabuluculuğa tabi olacak konuların kapsamının genişletilmesi öngörülmektedir. 2017 yılında ilk kez yürürlüğe giren arabuluculuk uygulaması önce işçi-işveren uyuşmazlıklarında, ardından ticari uyuşmazlıklarda zorunlu hale getirilmişti. Tasarı ile, uyuşmazlık konularının kapsamı genişletilerek, daha fazla sayıda uyuşmazlığın arabulucular tarafından çözüme bağlanması ve yargının iş yükünün bu alanlarda hafifletilmesi amaçlanmaktadır.